Miasto Sobótka

U podnóża Masywu Ślęży leży Sobótka, centrum administracyjne, kulturalne i turystyczne tego regionu. Miasto położone na wysokości 160 – 220 m n.p.m., w odległości 30 km od Wrocławia jest jedną z najstarszych osad targowych w Polsce. Sobótka bywa często omijana w drodze na samą Ślężę lub w drodze w Sudety. Niesłusznie, bowiem skrywa w sobie wiele ciekawostek, zabytków i legend. Historia miasta była od zawsze związana z niezwykłą górą Ślężą – dawniej Sobótką. Najciekawsze zabytki i atrakcje Sobótki znajdują się w bliskiej odległości od centralnego placu miasta – Rynku.

Parkingi w centrum miasta

Miejsca postojowe dostępne i bezpłatne.

Informacje ogólne

Herb Sobótki
Położenie na mapie Polski
Województwodolnośląskie
Powiatwrocławski ziemski
Gminagmina miejsko – wiejska
Prawa miejskie1221, ponownie w 1399
Burmistrz miastaMirosław Jarosz
Położenie50º54′ N, 16º45′ E
Liczba mieszkańców7000
Miasta partnerskieBerga (Niemcy), Gauchy (Francja), Dep. Górnego Renu (Francja), Sobotka (Czechy),

Podstawowymi atutami Sobótki są pamiątki burzliwych dziejów, wspaniała bujna przyroda, piękno górskich krajobrazów, czyste powietrze oraz doskonałe położenie. Wszystko to sprawia, że od lat jest Sobótka turystycznym zapleczem dla Wrocławia. Dogodny układ komunikacyjny, położenie w niewielkiej odległości od ważnych tras Wrocław – Kudowa Zdrój oraz Wrocław – Wałbrzych sprawia, że odwiedzają Sobótkę również mieszkańcy innych regionów kraju, a także turyści z zagranicy.

Historia

Pierwsza wzmianka potwierdzająca istnienie miasta pochodzi z 1148 roku, wymieniona jest tam miejscowość Sabath. W 1221 roku Henryk Brodaty nadał miastu niemieckie prawa miejskie, w ich średzkiej odmianie. W 1399 roku cesarz czeski Wacław IV odnowił prawa miejskie. Rozwinął się handel i rzemiosło, rada miejska wydawać mogła ustawy regulujące sprawy wewnętrzne, a miasto mogło być otoczone murem obronnym. Z tego ostatniego przywileju miasto nigdy nie skorzystało. Powstał wówczas w Sobótce dom kupców, miejsce zawierania kontraktów, a wiek później zbudowano wagę miejską i kram solny.

Poprzez swoje burzliwe dzieje Sobótka była we władaniu zarówno książąt jak i zakonu augustianów, przynależała do Księstwa Wrocławskiego i Świdnickiego, do Korony Czeskiej i Cesarstwa Habsburgów, a od 1763 r. do Prus. Była wielokrotnie niszczona przez wojny: husyckie, śląskie i II wojnę światową.

Rynek

Nazwa Sobótki wywodzi się od tradycji odbywania tu sobotnich targów. O targowym charakterze osady świadczy zbliżony do elipsy kształt rynku – dawnego targowiska.

Sobótka, Rynek, w tle kościół Św. Jakuba Apostoła
Sobótka, Rynek, mapa plastyczna Masywu Ślęży
Sobótka, Rynek, mapa plastyczna Masywy Ślęży
Sobótka, Rynek
Sobótka, Rynek
Ekspozycja plenerowa „Sobótka w XX wieku”
Sobótka, Rynek, miasta partnerskie
Sobótka, Rynek, Urząd Miasta i Gminy
Sobótka, Rynek
Sobótka, Rynek
Sobótka, Rynek, obok Urzędu Miasta i Gminy
Sobótka, Rynek, Pomnik Tysiąclecia – w postaci spiętrzonych głazów
Sobótka, Rynek

Makieta Sobótki z XVIII wieku

W dniu 31 marca 2022 roku stanęła w Rynku nowa atrakcja turystyczna i punkt historyczno-rekreacyjny, pełniący funkcję edukacyjną, informacyjną i upiększającą. Makieta jest wizerunkiem miasta z roku ok. 1740, tj. z blisko dekady po tym, gdy spłonęło ono w wielkim pożarze 4 lipca 1730 roku. Została odtworzona w oparciu o zachowane skromne źródła w szczególności ryciny autorstwa Wernera. Miniatura spoczywa na bloku skalnym – serpentynitu antygorytowego. Surowiec ma nawiązywać do niedźwiedzia ślężańskiego z Rynku. Wykonawcą makiety jest lokalny artysta – ceramik, p. Grzegorz Krupa.

Makieta Sobótki z XVIII wieku
Makieta Sobótki z XVIII wieku
Makieta Sobótki z XVIII wieku

Kościół Św. Jakuba Apostoła

Romański kościół Św. Jakuba Apostoła, wzmiankowany w roku 1250, przebudowany gruntownie na gotycki ok. roku 1500 i na barokowy po pożarze w roku 1739. Wieża pochodzi z roku 1857. Zachowały się fragmenty romańskiego portalu i wmurowany kamienny lew z XII wieku pochodzący z opactwa Augustynów w Górce. Wewnątrz trzy barokowe ołtarze z XVIII wieku i ambona z roku 1650.

Kościół Św. Jakuba Apostoła
Wmurowany kamienny lew w kościele Św. Jakuba Apostoła
Sobótka, ul. Św. Jakuba, pomnik Jana Pawła II, przy kościele Św. Jakuba Apostoła

Wizerunek św. Jakuba

Odtworzony dawny wizerunek św. Jakuba Starszego, który zlokalizowany jest na kamienicy przy ul. św. Jakuba 2. Miejsce które podkreśla historię herbu i patrona miasta. Oryginalny wizerunek przyozdabiał budynek Sądu Miejskiego, zlikwidowanego w latach 50. XX wieku.

Wizerunek św. Jakuba – patrona Sobótki

Rzeźba Jakuba Starszego

Rzeźba Jakuba Starszego

Mural wykorzystujący ślężańskie motywy

Zlokalizowany jest w przejściu kamienicy przy ul. Rynek 3.

Ślężańskie motywy
Sobótka i góra Ślęża
Dom Turysty na górze Ślęża
Wieża Bismarcka na szczycie Wieżycy

Jaroslav Vonka – pamiątki po czeskiem artyście

Profesor Szkoły Rzemiosła i Przemysłu Artystycznego we Wrocławiu i autor arcydzieł modernistycznej metaloplastyki. W 1934 roku kupił dom w Sobótce i z czasem się do niego przeprowadził. Obok domu znajdowała się kuźnia artysty, w której twórczo pracował podczas swojej emerytury. W 1945 roku udał się do rodzinnej miejscowości w Czechach, gdzie zmarł w 1952 r.

Pamiątkowa tablica informacyjna
Pamiątkowa tablica informacyjna
Zachowane w oknach dawnej apteki kraty z 1938 r. na Rynku w Sobótce.
Zachowane w oknach dawnej apteki kraty z 1938 r. na Rynku w Sobótce.

Pomnik jeźdźca z korpusu von Lützowa

Korpus Lützowa – ochotniczy oddział armii pruskiej działający podczas wojen napoleońskich. Jego nazwa pochodzi od założyciela i dowódcy majora Adolfa von Lützowa. Działał do 1814.

Pozostałości po pomniku jeźdźca z korpusu von Lützowa.

Sobótka, ul. T. Kościuszki, Cokół pomnika „Dla upamiętnienia Ochotniczego korpusu von Lützowa z 1813”
Transparentna tablica do cokołu pomnika jeźdźca Lützowa – zobacz jak pomnik mógł wyglądać w rzeczywistości

Ulica Świdnicka

Tablice kontekstowe umiejscowione przy ul. Świdnickiej

Tablica przedstawia ul. Świdnicką w XX wieku (od strony Rynku)
Tablica przedstawia ul. Świdnicką w XX wieku (od strony placu Wolności)

Kościół Św. Anny oraz rzeźby „Lew” i „Grzyb”

Gotycki kościół z prezbiterium z XIV wieku i korpusem z ok. roku 1500, przebudowany w roku 1748 na styl barokowy. Wewnątrz cztery późnogotyckie drewniane, polichromowane rzeźby z początku XVI wieku.

Kościół Św. Anny
Kościół Św. Anny

Obok kościoła znajduje się rzeźba romańskiego lwa i rzeźba kultowa „grzyb”.

Rzeźba przypominająca lwa
Rzeźba kultowa grzyb, choć prawdopodobnie to fragment postaci ludzkiej

Ogródek Geologiczny

Obok kościoła św. Anny jest niewielki ogródek geologiczny, który prezentuje bogactwo minerałów występujących w rejonie Sobótki. Znajdziesz tam m.in. wyroby kamieniarskie, kamień młyński pochodzący z wiatraka działającego dawniej w okolicach Sobótki i wózki kopalniane, które pracowały w pobliskich kamieniołomach.

Wózki kopalniane
Ogródek geologiczny
Ogródek geologiczny

Mural panorama miasta oparta na rycinie z XVIII w

Zlokalizowany w bliskiej odległości od Rynku na ul. Mickiewicza, tuż za budynkiem nr 14.

Mural

Malunek powstał kilkadziesiąt metrów od dawnej, nieistniejącej bramy miejskiej – tzw. Bramy Strzelińskiej. Przedstawia panoramę miasta w kierunku południowym z widocznym Masywem Ślęży oraz ówczesną zabudową, w tym nieistniejące bramy miejskie oraz tzw. mury miejskie (miasto nigdy nie posiadało typowych murów). Panorama oparta jest na rycinę z ok. połowy XVIII wieku.

Lata 1737-1752. Panorama Sobótki ze „Scenographia urbium Silesiae” F.B. Wernera

Panoramę otaczają symboliczne dla Sobótki postaci: św. Jakuba Starszego – patrona miasta oraz Piotra Włostowica – możnowładcy śląskiego, komesa wrocławskiego, palatyna Bolesława Krzywoustego, właściciela dóbr wrocławskich i ślężańskich.

Św. Jakub Starszy, patron miasta
Piotr Włostowic, możnowładca śląski

Widoczne napisy to pierwsze znane nazwy Sobótki – znanej w dawnych wiekach jako osada targowa: Forum sub monte (Targ pod górą) oraz Forum in Sabat (Targ w Sobótce)