Ślężański Park Krajobrazowy

Park Krajobrazowy został utworzony w 1988 r., a poszerzony w 1994 r. do powierzchni 8 190 ha, otulina obejmuje 7 450 ha (całkowity obszar obejmuje 15640 ha) – w celu zachowania środowiska przyrodniczo – krajobrazowego Masywu Ślęży, jego wartości kulturowych i historycznych.

Informacje ogólne

Biuro Ślężańskiego Parku Krajobrazowego
55-050 Sobótka
ul. Św. Jakuba 3
tel./faks: (071) 31-62-796
www: dzpk.pl

Do najcenniejszych elementów Parku należy naturalny krajobraz wraz z urozmaiconą rzeźbą terenu i zróżnicowaną budową geologiczną oraz walory przyrodnicze i historyczne. Obok funkcji ochronnych park krajobrazowy pełni rolę dydaktyczną i naukową oraz zapewnia prawidłowy rozwój turystyki i rekreacji, a przede wszystkim stwarza odpowiednie warunki do wypoczynku i uprawiania różnych form turystyki w czystym środowisku.

Ślężański Park Krajobrazowy położony jest na Przedgórzu Sudeckim. Wraz z otuliną, która stanowi strefę ochronną, swoim zasięgiem obejmuje on Masyw Ślęży (ze Ślężą, Grupą Raduni, Wzgórzami Oleszeńskimi i Wzgórzami Kiełczyńskimi) oraz Jańska Góra (część Wzgórz Łagewnickich).

W Masywie Ślęży wyróżnia się grupy górskie. Najwyższa – Ślęża (718 m) wraz z sąsiednimi Wieżycą (415 m), Gozdnicą (316 m), Stolną (371 m) wznosi się pomiędzy Sobótką, a przełęczą Tąpadła. Od południa otaczają Ślężę półkolem góry Radunia (573 m) wraz ze Świerczyną (411 m) i ciągnącym się na południowy wschód od przełęczy Słupickiej pasmem Wzgórz Oleszeńskich. Na południowy zachód od Raduni, oddzielone przełęczą Jędrzejewską, ciągnie się pasmo niewielkich Wzgórz Kiełczyńskich z najwyższym punktem – Szczytną (466 m).

Zasięg Parku Krajobrazowego

W obrębie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego poza terenami cennymi przyrodniczo i krajobrazowo znalazły się także liczne miejscowości o wybitnych walorach urbanistycznych i bardzo długiej historii, z cennymi budowlami sakralnymi, pałacowymi i dworskimi otoczonymi parkami. Architekturze, parkom lub innym strukturom krajobrazowym towarzyszą przydrożne kapliczki słupowe, krzyże misyjne, pogańskie kamienne rzeźby lub średniowieczne krzyże pokutne. Połączenie tych wszystkich elementów w jedną całość daje w konsekwencji obszar o niepowtarzalnym uroku, gdzie przenikają się one i uzupełniają wzajemnie.

Grupy górskie Masywu Ślęży

W skład wchodzą: Ślęża, Grupa Raduni, Wzgórza Kiełczyńskie oraz Wzgórza Oleszeńskie

Ślęża (718 m n.p.m.)

Piękna góra, wyrastająca w kształcie stożka ponad otaczające ją równiny i widoczna z odległości kilkudziesięciu km na terenie Dolnego Śląska.

Masyw Ślęży – Ślęża (718 m n.p.m.) – (droga Sobótka – Jordanów Śląski)

Radunia (573 m n.p.m.)

Stanowi drugi co do wielkości szczyt Masywu Ślęży.

Wzgórza Kiełczyńskie

Łukowato wygięte pasmo na południe od Ślęży (Wzgórza Kiełczyńskie, Radunia i Wzgórza Oleszeńskie) budują serpentynity z żyłkami magnezytu, kwarcu, chalcedonu i opalu, a sporadycznie występuje tu także nefryt. Wzgórza Kiełczyńskie to jedno z najbogatszych siedlisk zanokcicy serpentynowej w Polsce, rośliny bardzo rzadkiej i szczególnie zagrożonej wymarciem. Obszar tworzy grupa ostańców skalnych, szczeliny skał skał serpentynitowych. Wzgórza stanowią niewielkie, zbudowane z serpentynitu, malownicze pasemko zalesionego terenu rozciągniętego wrzecionowato ze wschodu na zachód tworząc od strony Świdnicy część Masywu Ślęży. Najwyższa ich część to skalisty wierzchołek Szczytna (466m). Im dalej na zachód, tym formy stają się łagodniejsze. Z łąk i pól u podnóży roztaczają się dalekie panoramy, z jednej strony na Góry Sowie, a z drugiej Masyw Ślęży. Zbudowane z serpentynitów wzgórza te od dawna były przedmiotem zainteresowania ludzi, dlatego na ich zboczach znaleźć można szereg śladów po różnych łomach. Duża kopalnia magnezytu (towarzyszącego serpentynitowi) znajduje się między Wirkami a Wirami po północnej stronie pasemka.

Wiatrak holenderski w Gogołowie

Wzgórza Oleszeńskie

Sześciokilometrowe pasmo niewysokich wzgórz, zbudowanych z serpentynitu. Nazwa pochodzi od wsi Oleszna leżącej po ich południowej stronie. Na kulminacji 382 m wokoło widać niewielkie skały serpentynitowe noszące nazwę Sulistrowickich Skał. Tutaj też stoi pomnik w formie obelisku zbudowanego z kamieni, wzniesiony w 1913 roku, odnowiony w 1993 roku staraniem Towarzystwa Ślężańskiego. Pomnik, o czym świadczy dwujęzyczna tablica pamiątkowa, upamiętnia walkę przeciw wojskom napoleońskim w 1813 roku przez korpus Luetzowa.

Obelisk upamiętniający walkę przeciw wojskom napoleońskim w 1813 roku
Tablica pamiątkowa

Jańska Góra / Polna Góra (253 m n.p.m.)

Ślężański Park Krajobrazowy swoim zasięgiem obejmuje część Wzgórz Łagiewnickich. Na szczycie góry znajduje się najstarsza wieża Bismarcka w Polsce. Została ona wybudowana w 1869 roku. Aktualnie wieża jest w ruinie i została otoczona płotem z siatki – brak wstępu.

Lokalizacja

Dojazd, parking oraz szlaki

  • Dojazd oraz parking. Najbliżej atrakcji turystycznej auto można zostawić we wsi Piotrówek, ewentualnie w dwóch dalszych miejscowościach tj. Janówek lub Sokolniki.
  • Szlaki turystyczne: Na szczyt Jańska Góra nie prowadzi żaden szlak turystyczny. Z Piotrówka należy kierować się na szlak żółty, następnie po 800 metrach trzeba skręcić w lewo na szlak zielony – później po 300 metrach dochodzimy do ścieżki która prowadzi na górę – pozostaje niespełna 500 metrów do przejścia. Wycieczkę można rozpocząć we wsi Janówek lub Sokolnik kierując się na szlak zielony – później drogą polna na szczyt góry.

Zdjęcia

Wieża Bismarcka na Jańskiej Górze

FLORA

Świat roślin Ślężańskiego Parku Krajobrazowego przedstawia znaczną wartość, wyróżniając się dużą różnorodnością i bogactwem. Występują tutaj stanowiska rzadkich, chronionych 25 gatunków, m.in. lilia złotogłów (Lilium martagon) czy wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum). Oprócz tego występuje 10 gatunków pod częściową ochroną, m.in. pierwiosnka wyniosła (Primula elatior) bądź konwalia majowa (Convallaria majalis). Lasy reprezentowane są przez drzewostan świerkowy (50%) spotykany przeważnie na Ślęży i Raduni oraz bór sosnowy razem z dębem i brzozą, porastający niższe partie. Bór mieszany rosnie również w niższych partiach Raduni, Gozdnicy i Stolnej. Lasy liściaste reprezentowane są przez buczynę i dąbrowę – stoki Ślęży i Wieżycy porastają buki, dąbrowa świetlista w postaci karłowatej porasta szczyt Raduni i połudnowe stoki Wieżycy. Wzdłuż cieków wodnych rosną zarośla olszynowe, jesiony i olchy.

FAUNA

Równie bogaty jest świat zwierząt, od tych najmniejszych: mięczaków, owadów, pajęczaków, przez ptaki do ssaków. Występują tutaj: poczwarówka alpejska (Vertigo alpestris), ślimak obrzeżony (Helicodonta obvoluta). Z owadów są tutaj liczne, chronione gatunki chrząszczy, a zwłaszcza biegacze i ryjkowce. Wśród chronionych motyli dziennych można zaobserwować pazia królowej (Papilio machaon). W sumie występuje ich około 70 gatunków. Z fauny ptaków można spotkać puchacza (Bubo bubo), orzechówkę (Nucifraga cariocatactes) czy kanię rudą (Milvus milvus). Spośród fauny ssaków w rezerwatach można spotkać gronostaja (Mustela erminea), łasicę łaskę (Mustela nivalis). Wykryto także siedem gatunków nietoperzy, wszystkie chronione.

Rezerwaty przyrody

Na obszarze Ślężańskiego Parku Krajobrazowego wyodrębnione są trzy rezerwaty przyrody (Łąka Sulistrowicka, Góra Radunia i Ślęża):

Rezerwat Łąka Sulistrowicka

Rezerwat florystyczny położony w pobliżu wsi Sulistrowiczki. Występuje tutaj około 237 gatunków roślin naczyniowych, charakteryzujących się dużym bogactwem gatunkowym i znaczną różnorodnością. Łąka Sulistrowicka jest jednym z najcenniejszych rezerwatów florystycznych na Dolnym Śląsku. Chronione gatunki roślin naczyniowych mają swoje siedliska na łąkach, stanowiących śródleśne polany. Dużymi osobliwościami są tutaj gatunki roślin: goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe), goździk pyszny (Dianthus superbus), okratek australijski (Clathrus archeri) czy kosaciec syberyjski (Iris sibirica). Przedstawicielem górskich roślin rezerwatu jest goryczka wiosenna (Gentianella austriaca). Równie bogata i zróżnicowana jest fauna, wśród której występują owady, pajęczaki, płazy – traszka górska (Triturus alpestris), ptaki świstunka (Parus ater), ssaki ryjówka malutka (Sorex minutus) oraz nietoperze nocek duży (Myotis myotis) czy gacek brunatny (Plecotus auritus).

Rezerwat Góra Radunia

Rezerwat krajobrazowo – geologiczny obejmuje teren położony powyżej poziomnicy 500 m. Występują tutaj niezwykle rzadkie i chronione rośliny naczyniowe, około 193 gatunków oraz paprocie. Na stoku góry znajduje się zespół leśny świetlistej dąbrowy z dominującym dębem bezszypułkowym (Quercus sessiliflora) oraz zbiorowiska o charakterze stepowym z licznymi gatunkami roślin suchoroślowych. Do najpiękniejszych roślin tego rezerwatu należą: lilia złotogłów, naparstnica zwyczajna, wawrzynek wilczełyko oraz storczykowate – gółka długoostrogowa, kruszczyk szerokolistny, buławnik wielkokwiatowy lub buławnik czerwony, a także pięciornik siedmiolistkowy czy leniec alpejski.

Rezerwat Góra Ślęża

Rezerwat krajobrazowo – geologiczno – archeologiczny utworzony ze względu na ochronę zabytków historycznych i walorów krajobrazowych. Ochroną objęto zabytki kulturowe oraz fragment drzewostanu liściastego z dorodnymi okazami drzew bukowych, jaworów i wiązów oraz bogatym runem leśnym z gatunkami częściowo chronionymi: kopytnikiem pospolitym (Asarum europaeum) i marzanką wonną (Galium odoratum). Wśród chronionych roślin można tutaj zobaczyć wartościowe pod względem przyrodniczym rzadkie gatunki porostów, mchów i wątrobowców, rosnące na skałkach i blokach skalnych głównie od zachodniej strony góry Ślęża. Ogólna liczba roślin naczyniowych w tym rezerwacie wynosi 180 gatunków.

Zespół Przyrodniczo Krajobrazowy Skalna

Utworzony w 1994 roku w celu ochrony prawie 33 ha malowniczych skałek gabrowych. Miejsce to przez Niemców nazywane było Palmen-Stein prawdopodobnie ze względu na charakterystyczny układ skał. Teren cechują liczne strome zbocza, urwiska oraz usypiska. Porastający las to kwaśna buczyna górska z ubogim runem. Obszar nie posiada wybitnych cech florystycznych, podłoże jest tu ubogie w składniki odżywcze.

Z inicjatywy Towarzystwa Ślężańskiego powstała ścieżka w postaci wykutych bądź ułożonych kamiennych stopni, ułatwiające podejście na niektóre ze skałek.

Atutem „Skalnej” są walory widokowe. Na ścieżce jest skałka, na której znajdziemy płaskorzeźbę Madonny z dzieciątkiem – roztacza się stąd malowniczy widok na Radunię, Wzgórza Kiełczyńskie oraz Góry Sowie.

Lokalizacja

Dojazd, parking oraz szlaki

  • Dojazd oraz parking. Najbliżej zespołu przyrodniczo – krajobrazowego „Skalna” miejsca parkingowe znajdują się na przełęczy Tąpadła – CZYTAJ DALEJ
  • Szlaki turystyczne: Z przełęczy Tąpadła należy kierować się na szlak zielony – po 2 km swój początek ma ścieżka przyrodnicza „Skalna”.

Zdjęcia

Widok na część Masyw Ślęży – Wzgórza Kiełczyńskie
Płaskorzeźba – Madonna z dzieciątkiem
Na ścieżce przyrodniczej
Na ścieżce przyrodniczej
Na ścieżce przyrodniczej
Tablica informacyjna na początku ścieżki przyrodniczej – na szlaku zielonym

Rezerwat archeologiczny w Będkowicach

Rezerwat archeologiczny obejmujący wczesnośredniowieczny zespół osadniczy, który składa się z grodziska (VIII – XI w.) oraz cmentarzyska kurhanowego (VIII – IX w.). Znajdują się w nim również ślady osady (VIII-XIII w.) wraz z zrekonstruowanymi chatami.

Lokalizacja

Dojazd, parking oraz szlaki

Zdjęcia

Brama wjazdowa oraz rzeźby wojów piastowskich
Droga z kierunku bramy wjazdowej
Kamienna tablica z napisami
Zrekonstruowane chaty z małymi oknami oraz studnia
Wiaty turystyczne oraz miejsce na ognisko
Wiata turystyczna
Średniowieczny staw w postaci kamiennego kręgu
Kamienna tablica z napisami

Stożkowate nasypy widoczne wśród lasu w ilości okołu 50 to kurhany – mogiły plemienia Ślężan usypane w VIII-IX wieku. W tym czasie zmarłych palono na stosie z drewna. Szczątki zmarłych i przepalone kawałki drewna ze stosu składano w obrębie nasypu lub w naczyniu glinianym na kopcu.

Cmentarzysko kurhanowe

Źródła w Masywie Ślęży

Źródło to samoczynny naturalny i skoncentrowany wypływ wody podziemnej. W Masywie Ślęzy występują źródła szczelinowe descensyjne/grawitacyjne, w których woda spływa pod działaniem siły ciężkości od obszaru zasilania w dół poprzez środowisko wodonośne do miejsca wypływu. Skupiony wypływ wody w źródłach szczelinowych tłumaczy się tym, że w sieci przecinających się szczelin prawie zawsze jedna szczelina zbiorcza, która zbiera wodę z pozostałych i wyprowadza ją na powierzchnie ziemi. Źródła szczelinowe Góry Ślęży wiążą się ze szczelinami wietrzeniowymi skał. Źródła na zboczach Ślęży były wykorzystywane od wieków, początkowo jako źródła kultowe bądź rytualne a obecnie ze względu na walory smakowe jako źródła wody pitnej.

Źródło Jakuba, na szlaku czerwonym
Źródło Anny, na ścieżce dydaktycznej przyrodniczo – leśnej